PDF
EXPORT
Lictoria. Carmen - 1937
AUTHOR
THEMES/GENRES
LICTORIA
1
Audin? Raucarum strepitus clangorque tubarum
2
dilaniant aures; ecquid? Dat buccina signum
3
quo nemora et colles et aqua stagnante paludes
4
omnibus e terris, languent ubi corpora morbo.
5
Legatos mittant, qui conciliabula Mortis
6
mox adeant, primoque simul sub lumine lunae
7
adsint, Circaeisque petant sub rupibus antrum.
8
(Antrum ingens, patet horrendo cui limen hiatu,
9
et passim huc illuc inhumatis ossibus albet).
10
Et Mortis famuli, sequitur quos turba malorum,
11
illius imperio, celeres atque agmine denso,
12
omnibus e latebris exciti, quo fera jussa
13
imponunt, properant: strepit omnis murmure campus.
14
Pestifera effervent stagna, exagitantur et undae
15
limosae, culices, mures, muscaeque molestae,
16
atque natans viridis coenosa rana palude,
17
exiliunt, notum pergunt et tendere ad antrum.
18
Ordine quisque suo curvo jam sidet in orbe,
19
cum subito horripilans scindit ter sibilus auras,
20
anguis et apparet latuit quo cespite, repens,
21
atque antri nigro sese sub limine condit.
22
Extemplo erumpunt magnis clangoribus atrae
23
Harpyiae: turpis praecelsa in fronte Celaeno
24
antri considit, dextrum saevissima Aello
25
et laevum latus Ocypete foedissima servat.
26
Cuncta silent: antri Mors torva in limine sistit,
27
et furibunda rotans hinc inde per aera falcem,
28
infremit, atque oculos nunc huc nunc vertit et illuc,
29
et subito horrisonam tollens ad sidera vocem
30
sic fatur: Famuli, regni sociique laborum,
31
conquerar haud vestri, de me vos plura merentes
32
agnosco potius, jamdudum et munere dignos,
33
vos merito et socios volui primosque ministros.
34
At nunc – Proh Superi! – saeclorum nascitur ordo
35
et novus et nobis pejor, nam linquere campos
36
debemus virides et pascua laeta, et amoenos
37
stagnantesque lacus, qui tot per saecla fuere
38
deliciae, imperium, aestiva et tentoria nobis.
39
Cogitur atra simul Dea Febris abire; culexque
40
torpentes alio requiret aquasque, lacusque:
41
hic stagna arescunt, alveo deflectitur amnis,
42
ducitur atque novus rivus, prata arte rigantur.
43
Et vocem extollens, furiisque agitata, tumensque,
44
horrendumque caput quatiens sic ora resolvit:
45
Quis temerarius usque adeo, et tam perditus audet
46
quod neque Corsorum decor, insignisve tyara
47
Sistus et Ursinî, et fortes potuere Savelli,
48
aut Cajetani; terraeque libidine pulsus
49
me, famulos, sociosque meos expellit avito
50
regno, meque jubet placido valedicere stagno?
51
Sic Ducis ira tenax atque insatiabile pectus
52
nunc vult atque jubet? Fera stat pro lege voluntas?
53
Nuper ubi vepres, pinguis flavescet arista?
54
O famuli, sociique, meorum cura dierum,
55
unanimes, sic fata juvent, nunc promere vires
56
urget, nunc nostris animos intendere votis.
57
Per manes Erebi juro, stygiamque paludem
58
imperium nulli, nulli mea jura relinquam.
59
Et tacet his dictis, oculis circum omnia lustrans.
60
Utque grues rigido hybernae sub tempore brumae
61
turmatim effugiunt ventos, raucasque remittunt
62
per coelum voces, primam cunctaeque sequuntur;
63
noctua sic, stridensque comes Mineia proles,
64
ut signo audito, exiliunt, antroque relicto
65
corripiunt celeres spatium, trigonoque volatu
66
aëra per liquidum remeant, raucoque fragore
67
verba probant Mortis, coelumque assensibus implent.
68
Noctua praecedit, sequitur comes atra caterva.
69
Spectat Mors volucres, sic dein accensa profatur:
70
In bellum ruimus; concurrant undique morbi,
71
arma ferant saevi et nostro sub foedere pugnent.
72
Ante oculos volitant jamnunc incendia, caedes,
73
plurima perque vias inhumata cadavera passim
74
conspicio, et turbam primo quae flore juventae
75
occidit ante diem macie confecta suprema.
76
O Famuli, o Socii, nunc signa attolite et arma;
77
omnibus unus honor, regnum vitamque tueri !
78
Agricola at pallens, innixus limine, nigras
79
aspiciat supra tranantes aethera nubes,
80
altaque ventorum evelli radicitus ira
81
arbusta et frutices, divelli turbine quercus,
82
pampineisque recens ornatam vitibus ulmum.
83
Nubibus et coeli demissum fulmen ab altis,
84
effugiens celeri flamma per septa domorum,
85
contexta incendat trabibus laquearia, muros
86
sternat humi, vitulos, pecudes, et ovilia plena,
87
agricolam et matrem, uxorem, puerosque puellasque
88
enecet, atque domus magno labefacta fragore
89
corruat, immenso terrae mergatur hiatu,
90
desuper et vepres gemmantes sanguine crescant.
91
Longaque quas terra imbiberat per saecla, refundat
92
confestim pluvias, redeant et stagna, lacusque
93
stagnantes, crescant et aquae, campisque redundent,
94
et venti contra fluvios flantes, remorentur
95
undam quae refluat, retroque repulsa revertens
96
dejiciat monumenta virûm, sacra templa, domosque,
97
omnia et abruptis submergant nububus imbres.
98
Sic effata, rotans hinc inde per aethera falcem,
99
Mors vertit terga atque antro se immittit aperto.
100
Noctua et Harpyae, volucrum comitante caterva,
101
in terram se dejiciunt primum orbibus arctis
102
dein brevi humum saltu quatiunt, fugiuntque sub antrum.
103
Horripilans scindit notus ter sibilus auras
104
ac repens anguis viridi se cespite condit;
105
huc illuc cuncti properant attingere sedes,
106
murmur et in pratis paulatim extinguitur omne.
107
Undique cum placidae regnant silentia noctis,
108
omnes, sepositis curis, dant membra sopori;
109
at Mors una, gravi quamvis defessa labore,
110
pervigilat, grataeque nequit dare membra quieti.
111
Multa agitans secum, furiali percita mente,
112
curarum volvit tristes in pectore fluctus,
113
suspirat crebro, crepitantiaque ossa volutat:
114
mens vigil est, somnusque fugit, nec membra quiescunt.
115
Haud secus aegrotus, febri cruciatus anhela,
116
undique se vertit, nec carpit corpore somnum,
117
at crescit febris, crescit vis concita morbi.
118
Nondum luce nova stellas Aurora fugarat,
119
cum Mors exsurgens subito, falcemque minacem
120
eripiens, limenque petens, sic fatur ad auras:
121
Cur misera excrucior? Nunc forsan inulta manebo?
122
Nunc ego Naturam placido cum pectore adibo;
123
illius occultam scrutabor callida mentem,
124
et noscam qualis miseram me vita sequatur.
125
Tunc vento raptata levi, partesque per omnes
126
altivolans cernit coelum, mare, denique terras;
127
postque dies multos, multas noctesque peractas
128
aspicit a longe nimbosa cacumina montis
129
Caucasei, horrentes rupes, nemora alta, silentes
130
sylvas; hinc medios populos devexa per Indos,
131
alto dein cernit collis sub vertice aprici
132
speluncam, veluti vitreis pendentibus intus
133
extructam saxis, totamque sub lumine solis
134
occidui ardentem, interno quasi igne perustam,
135
cui non est similis coelo, terraque, marique;
136
candida nam viridi frons est diffusa smaragdo,
137
commistumque micat claris latus omne rubinis;
138
sunt circum pomis decorata et floribus arva,
139
pennigeris resonant frondosa arbusta canoris,
140
undique muscosi fontes, lenesque susurrant
141
rivi, qui nunc huc nunc illuc exilientes
142
pascua seu rorant, ripae seu gramina lambent.
143
Hic ver aeternum, hic eadem clementia coeli
144
semper, magna quies, caret omni murmure campus.
145
Hic Natura suas voluit sibi ponere sedes.
146
Mors limen pregressa sedet, nam dulce levamen
147
invenit effractis multis jam viribus annis;
148
ingreditur posthac portis bipatentibus aulam;
149
extollensque suo falcem de more salutat
150
Naturam; haec caput inflectens considere nutat
151
ore renidenti; lacrimans Mors talia pandit:
152
O mihi cara soror (dicunt nos fata sorores:
153
Tu vitam donas, ego vitam funere mergo)
154
alma parens, terrae et coeli, Natura, creatrix,
155
quam volucres, et pisces, quam genus omne ferarum,
156
atque homines matrem agnoscunt, dominamque fatentur,
157
infandum, Natura, tibi narrare dolorem
158
cogor, et auxilium moerenti quaerere voce.
159
Est locus Italiae, Pontino e nomine dictus,
160
Flaviniumque lacum jacet inter Tresque Tabernas;
161
(annuit arridens Natura his conscia dictis)
162
vasta jacent illic viridantia stagna, lacusque,
163
et foveae, tristique palus innabilis unda:
164
mordacesque volant culices, ranaeque palustres
165
exiliunt undis, et rauco carmine somnum
166
conciliant, dum urit sol atque cicada fritinnit.
167
Illic a saeclis felix regina manebam,
168
deliciaeque meae illic, et dulcissima regna.
169
Una comes, socia una mihi, Dea pallida Febris
170
auxiliumque culex nostro famulusque labori.
171
At Ducis Italici jamnunc edicta coercent
172
me sociosque meos, confestim excedere regnis;
173
nec mora nec pietas illi; migrare necesse est.
174
Quo mea regna feram, peto, sub quo sidere sistam?
175
horrida ubi dumis, multa et per saecla inarata
176
tellus, agricolae lucenti vomere glebas
177
jam vertunt, frugum credunt nova germina pratis:
178
frondea ubi duro stabat casa stramine tecta,
179
nunc splendent sub sole domus, longeque refulgent.
180
Urbs vasta exsurgit cui nunc LICTORIA nomen,
181
– quam jamnunc Sabaudia dein Pontina sequetur –
182
porticus atque forum vastum, fontesque, tabernae,
183
umbrosaeque viae platanis, hortique fragrantes
184
oblectant oculos, animos ad gaudia tollunt.
185
Et templum Divo Marco extruxere sacratum,
186
cui leo praeses adest, alta de turre canora
187
tinnitus mittunt tria tintinnabula laetos,
188
prima et luce diem, sero occasumque salutant,
189
et Mortis finem celebrant, Ducis atque triumphum.
190
Si bene quid de te merui, succurre petenti,
191
promissumque tuae regnum tu redde sorori.
192
Cui contra prudens pauca haec Natura reponit:
193
aeternum fateor volui tibi cedere regnum,
194
aeternumque tuum regnum perstabit avitum,
195
Mors, mihi cara soror; quae nunc sententia mentem
196
sollicitam reddit, tenebrasque in pectore versat?
197
At nunc contra homines quam parva potentia nostra est,
198
vita et quae nobis superet te nosse juvabit.
199
Nunc genus humanum deflagrans laudis amore
200
arcanas rerum, mundique expromere causas
201
nititur, atque cupit quae sint exordia rerum
202
discere, quas habeant leges, qualive regantur
203
Imperio coelum, terrae, mare, frigora et aestus,
204
omnia et haec proprios convertere cognita in usus.
205
Sic homines vitae leges radicitus omnes
206
evertunt, alis vacuum super aethera tranant
207
audaces, coelumque petunt, aut nubila scandunt
208
inflatis freti velis; immensa profundi
209
septa maris verrunt, nulla formidine capti
210
submersam navem explorant, alacresque repertam
211
aequora supra abducunt, divitiasve latentes
212
Subripiunt; auras argentum aurumque revisunt.
213
At quid plura loquar? Vibrantia fulmina et undas
214
Hertziadas1 captant, mittunt trans aequora voces,
215
seu subter fluctus seu subter nubila nantes.
216
Nuncius at nostras gravior nunc venit ad auras:
217
mens humana novi captata libidine et ausu,
218
lucem per spatium, quoque sine limite, mittit,
219
templaque sic radiant, monumenta remota coruscant.
220
Si digito attigerit, mundum incendat simul omnem.
221
Omnia et haec, dives praegrandis munere mentis
222
perpetrat Italica soboles de stirpe creata.
223
Quid magis his dici poterit mirabile rebus?
224
Floruit usque viris claris, alma Itala terra,
225
nec mirum Ausoniae si Dux et gloria gentis
226
hostes quae vicit terra pelagoque valentes,
227
pestiferam inveniens terram stagnantibus undis
228
militum et heroum miseratus, miles et ipse,
229
haec saltem longi nunc reddit praemia belli,
230
his qui pro REGE et PATRIA saeva arma tulere.
231
Magnae mentis opus, si fas expromere verum;
232
nam Dux cuncta videns, animumque per omnia versans,
233
Consulis imperium accipiens, saevasque secures
234
sublevat Italiam, dominis servire paratam
235
qui Fidei expertes, arisque focisque carentes
236
urbes civili bello populantur et agros.
237
Jugera si debes nunc pauca relinquere terrae
238
quid tua dira timet praedae insatiata libido?
239
Invenias alias alio sub sidere terras.
240
Tempora mutantur, crescit duplicata juventus
241
Italica et desunt manibus poscentibus arva.
242
Quis Duce praecipue melior, quis dignior ullus
243
altisona aeternum celebret quem Fama per aevum?
244
Si nec casu oritur quidquam, sed mente superna
245
ducitur, invictum Patrem hominumque, Deumque
246
testor, nec leges jam, nec mea jura tuebor.
247
Atque viri juvat audacis me vivida virtus
248
cujus ego cupio curis afferre levamen.
249
Et vultu radians, divinitus inspirata,
250
sic loquitur: nunc nostra est mens praenuncia fati,
251
namque oculis animoque intento visere magnam
252
nunc datur Italiam, propriis quae viribus auctis,
253
et late terris, populisque potitur et armis.
254
Auspicor invictosque Duces, fortesque phalanges
255
pectore quae intrepido, serena et fronte minaces
256
hostilesque acies sternunt, tristesque furores
257
conjuratorum spernunt, artesque dolosas
258
irrident, structasque student reparare ruinas,
259
queis nunc pauperiem atque necem imponere tentant.
260
Oh ! quales referunt devicto ex hoste triumphos !
261
Consulis oh ! quantum concrescit fama per Orbem !
262
Durum, sed levius reddit patientia quidquid
263
Fata negant mutare: Soror carissima, salve
264
atque vale, et tantum possis tu ferre dolorem.
265
Surgens et caput inflectens, pulcherrima forma,
266
ore renidenti, regali egreditur aula.
267
Mors falcem extollens solito de more salutat,
268
deceptoque premens immanem corde furorem
269
Circaeis repetit notum sub rupibus antrum.
Faliscoduni2 mense Augusti 1936 – A fascibus receptis XIV.