[Speech by Mussolini, 2 October 1935] - 1937

INTRODUCTION

The following text is taken from Bini, Arturo L’uso vivo della lingua latina (Firenze: Vallecchi Editore, 1940 = B), a revised edition of the version found in Levi, Enrico and Bini, Arturo Il latino come lingua viva: ad uso delle scuole medie di ogni gado (Firenze: Vallecchi Editore, 1937 = F). In both editions, the text was part of a collection of speeches and quotes by Mussolini, translated into Latin, called Mussoliniana. Most, if not all, of the translations were made by Giovanni Napoleone; his authorship of this text is probable but not certain.

ORATIO A DUCE HABITA A PODIO DOMUS VENETAE
IN URBE, DIE II MENSIS OCTOBRIS, ANNO MCMXXXV,
P. C. N., POST FASCES RESTITUTOS XIII
DISCORSO TENUTO DAL DUCE
DAL BALCONE DI PALAZZO VENEZIA, IN ROMA.
IL GIORNO 2 OTTOBRE 1935, XIII
1
Fascistae, novi ordinis auctores! Viri totius Italiae et mulieres! Cives Italici in omni orbe terrarum ultra montes et maria vitam agentes: aures praebete!
Camicie Nere della Rivoluzione! Uomini e donne di tutta Italia! Italiani sparsi nel mondo, oltre i monti e oltre i mari: ascoltate!
2
Hora historiae nostrae sollemnis adventat. Ducenties centena milia civium hoc puncto temporis totius Italiae areas constipant.
Un’ora solenne sta per scoccare nella storia delle Patria. Venti milioni di uomini occupano in questo momento le piazze di tutta Italia.
3
Nemini unquam fas fuit videre spectaculum hoc amplius et magnificentius: hominum ducenties centena milia, cor unum, unum consilium, unam voluntatem; quorum plausus et significatio gentibus totius orbis terrarum declarat et comprobat Italiam et Fascismum unum atque idem esse, nec unquam, ulla de causa vel ratione, alterum ab altera disiungi posse.
Mai si vide nella storia del genere umano spettacolo piú gigantesco. Venti milioni di uomini: un cuore solo, una volontà sola, una decisione sola. La loro manifestazione deve dimostrare e dimostra al mondo che Italia e Fascismo costituiscono una identità perfetta, assoluta, inalterabile.
4
Hoc denegaverint illi tantum, quorum mentes mirā ignorantiā torpeant hominum et rerum Italiae nostrae, Italiae huius aetatis, huius anni MCMXXXV, post Fasces restitutos XIII.
Possono credere il contrario soltanto cervelli avvolti nella piú crassa ignoranza su uomini e cose d’Italia, di questa Italia 1935, anno XIII dell’Era Fascista.
5
Iam complures menses fatorum rota – nobis firmis et securis auctoribus1 - celeri orbe ad metam versus volvitur: his quidem horis eius motus velocior, nec iam coërceri2 ulla ratione potest.
Da molti mesi la ruota del destino, sotto l’impulso della nostra calma determinazione, si muove verso la mèta: in queste ore il suo ritmo è piú e inarrestabile ormai!
6
Non solum exercitus proposita sua naviter persequitur; sed etiam populus universus, populus, inquam, quadragies et quadringenties centenum milium civium, qui loca ad vitam necessaria sibi comparare et almo sole pro multitudine sua frui per maximam iniuriam prohibentur.
Non è soltanto un esercito che tende verso i suoi obiettivi, ma è un popolo intero di 44 milioni di anime, contro il quale si tenta di consumare la piú nera delle ingiustizie: quella di toglierci un po’ di posto al sole.
7
Cum Italia, anno MCMXV, in summum periculum et discrimen se intulit, sua ipsius fortuna cum sociis iungenda,3 quam multas nostrae fortitudinis laudes quantasque pollicitationes audivimus! Sed post communem Victoriam – pro qua adipiscenda septuaginta et sexcenta milia Italorum vitam profuderant, quadringenta4 milia autem mutili, decies centena vulnerati evaserant – nullum ex iniqua pace praemium, nisi coloniarum reliquias ex hoste captarum, accepimus.
Quando nel 1915 l’Italia si gettò allo sbaraglio e confuse le sue sorti con quelle degli alleati, quante esaltazioni del nostro coraggio e quante promesse! Ma dopo la Vittoria comune, alla quale l’Italia aveva dato il contributo supremo di 670.000 morti, 400.000 mutilati, e un milione di feriti, attorno al tavolo della pace esosa non toccarono all’Italia che scarse briciole del ricco bottino coloniale.
8
Per tredecim annos exteros populos patienter habuimus; qui - magis magisque sua ipsorum propria cupiditate,5 non communi utilitate impulsi – animorum nostrorum et vim et virtutem comprimere conati sunt. Aethiopes autem per quadraginta annos patienter habuimus. Iam satis!
Abbiamo pazientato 13 anni durante i quali si è ancora piú stretto il cerchio degli egoismi che soffocano la nostra vitalità. Con l’Etiopia abbiamo pazientato 40 anni! Ora basta!
9
Apud Societatem nationum de sanctionibus nobis irrogandis agitur, nedum iura nostra sicuti decet observentur!
Alla Lega delle Nazioni, invece di riconoscere i nostri diritti, si parla di sanzioni.
10
Nisi quid praeter opinionem meam acciderit, credere recuso fore ut verus et nobilis populus Gallicus sanctionibus Italiae iniungendis assentiatur. Quod si fiat, vehementer commoveantur, sub tumulo quo teguntur, sex milia nostrorum militum qui accerrime in adversos hostes incursantes apud Bligny oppidum strenue ceciderunt, cum ipsi hostium imperatori magnam sui admirationem moverent.
Sino a prova contraria, mi rifiuto di credere che l’autentico e generoso popolo di Francia possa aderire a sanzioni contro l’Italia. I seimila morti di Bligny, caduti in un eroico assalto, che strappò un riconoscimento di ammirazione allo stesso comandante nemico, trasalirebbero sotto la terra che li ricopre.
11
Itemque credere recuso verum populum Britannicum, quocum nunquam, ullā de causā, dissedimus, in aleam coniciendae in supremum discrimen, atque etiam perdendae Europae, iturum esse, dum quandam Africae Africanam6 regionem defendat, quae omnibus gentibus propter inhumanitatem et feritatem suam despectui et contemptui sit.
Io mi rifiuto del pari di credere che l’autentico popolo di Gran Bretagna, che non ebbe mai dissidi con l’Italia, sia disposto al rischio di gettare l’Europa sulla via della catastrofe, per difendere un paese africano, universalmente bollato come un paese senza ombra di civiltà.
12
Sanctionibus ad commercium et annonam pertinentibus, disciplinam et temperantiam, denique commoditatum omnium deliciarumque contemptum opponemus.
Alle sanzioni economiche opporremo la nostra disciplina, la nostra sobrietà, il nostro spirito di sacrificio.
13
Sanctionibus ad rem militarem spectantibus, consiliis eiusdem generis respondebimus.
Alle sanzioni militari risponderemo con misure militari.
14
Vim vi repellemus!
Ad atti di guerra risponderemo con atti di guerra.
15
Ne quis speret se nos opprimere posse, nisi antea asperrime pugnaverit.
Nessuno pensi di piegarci senza avere prima duramente combattuto.
16
Populum, cui proprium decus cordi est, nec aliis verbis nec aliis consiliis uti decet.
Un popolo geloso del suo onore non può usare linguaggio nè avere atteggiamento diverso!
17
Sed hoc iterum coram vobis profiteor et iure iurando affirmo: Nos, omni opera et studio, nitemur ne haec contentio in bellum europaeum convertatur; quod in votis esse illorum potest qui, novo bello, diruta templa ulcisci studeant, non in votis nostris.
Ma sia detto ancora una volta nella maniera piú categorica – e io ne prendo in questo momento impegno sacro davanti a voi – che noi faremo tutto il possibile perché questo conflitto di carattere coloniale non assuma il carattere e la portata di un conflitto europeo. Ciò può essere nei voti di coloro che intravvedono in una nuova guerra la vendetta dei templi crollati, non nei nostri.
18
Populus Italorum quae in se animi virtus sit, quae morum et naturae vis, nunquam apertius quam hac memorabili aetate ostendit. Huic populo tamen, cui orbis terrae quosdam de suis maximis processibus debet; huic populo, cui tot poëtis, tot artificibus, tot heroibus, tot sanctis, tot navigantibus, tot coloniarum conditoribus gloriari fas est, huic populo, inquam, sanctiones minitari audetur!
Mai come in questa epoca storica il Popolo italiano ha rivelato le qualità del suo spirito e la potenza del suo carattere. Ed è contro questo Popolo, al quale l’umanità deve talune delle sue piú grandi conquiste, ed è contro questo Popolo di poeti, di artisti, di eroi, di santi, di navigatori, di trasmigratori, è contro questo Popolo che si osa parlare di sanzioni.
19
Cives italici, proletarii et fascistae! Vos qui ad Victorium Venetum vicistis, et vos novi rerum ordinis auctores, consurgite omnes! Efficite ut clamor, quo voluntatem animumque vestrum affirmatis, longe lateque diffundatur, atque militibus sub pellibus in Africa durantibus confirmationi, amicis incitamento, inimicis monitioni ubicumque terrarum sit: clamor iustitiae, clamor victoriae!
Italia proletaria e fascista, Italia di Vittorio Veneto e della Rivoluzione, in piedi! Fa che il grido della tua decisione riempia il cielo e sia di conforto ai soldati che attendono in Africa, di sprone agli amici e di monito ai nemici in ogni parte del mondo: grido di giustizia, grido di vittoria!
Critical Notes
  • 1) nobis firmis et securis auctoribus B : nobis auctoribus F
  • 2) coerceri B : coërceri F
  • 3) sua ipsius fortuna cum sociis iungenda B : suā ipsius fortunā cum sociis iungendā F
  • 4) quadringenta B : quadrigenta F
  • 5) sua ipsorum cupiditate B : propria cupiditate F
  • 6) quandam Africae B : Africanam F