Carmen Duci dicatum - 1938

The following text is taken from Centonze, Vito Carmen Duci dicatum (Ragusa: Tipografia Impero, 1938).

1
Ille,1 quem constat volitare vivum,
2
Iam diu ablatum decori latino,2
3
Mira gestorum3 celebrare motus4
4
Carmine docto,5
5
Caesaris Divi, monumenta clara
6
Tradidit nobis peritura nunquam:
7
Aeneam Ducem specie superna
8
Assimulatum.6
9
Fama gloriosa animi anne cessit?
10
Caesaris laudes renovabit hostis?
11
Patris7 aeterni decore anne usa est8
12
Gens inimica?
13
Gloriam9 aeternam dominae Urbi avitae
14
Gentium potens Pater auguravit,
15
Saeva quae externi mala sustineret
16
Hostis edacis.
17
Inde multosque ad Superum potentiam10
18
Extulit11 fortes populis staturos,
19
Grata, per gentes, alimenta pacis,
20
Munera cultus.12
21
Civium sed mens13 mala, stulta, prava,
22
Sumere acto rem cupida ante bello14
23
Arma quam pacem peperere laetam
24
Abstulit amens.
25
Patriae hostes, homines scelesti,
26
Arma sumentes, gremium Parentis15
27
Mente perprava cupiere edaces
28
Scindere telo.
29
Feminae amplexae16 pueros gementes,
30
Caedis exorant pavidae ruinam,
31
Crinibus passis, lacrimis obortis,
32
Sanguine fractae.
33
Quem vocent Divûm populo labanti17
34
Saeva dum parat pater18 arma patri?
35
Quem vocent fortem ingenio atque mente
36
Qui capiat rem?
37
Stella splendescens19 radiis supernis,
38
Italam gentem recreavit omnem,
39
Thybridim1 flavum resonante unda20
40
More furentis.
41
Fortium21 Virum22 sequitur caterva
42
Parva, pertractans Ducis alma iussa,23
43
Fama dum volat cita gloriosa
44
Ora per omnia.
45
Roma surrexit, domitis nefastis
46
Hostibus prompta facilique24 manu,
47
Laeta diffundens generi protervo25
48
Mitia dicta.
49
Roma surrexit, populo fremente,
50
Pristinum nomen Dominae assecuta,
51
Viribus constans, Duce praemonente,
52
Mente superna.
53
At ubi26 prompsit decus antea quod,
54
Lucidum Sidus populi Quirini,
55
Barbaras gentes recreare luce,
56
Parcere victis,
57
Perfidos hostes solitum ad potentis
58
Caesaris pedes duce cum ligato
59
Sternere, insuperque superbiae arma
60
Figere templis?
61
Qua die prima recipit, favente
62
Italo, navem, populo, ruentem,27
63
Incipit fluctus moderari iniquos28
64
Navita fortis.
65
Hinc labor Ducis penitus perennis
66
Firmus ardor est populo Quirini;
67
Rector Excelsi ope fretus29 alma
68
Providus adstat.
69
Defluunt anni operosi abunde
70
Quattuordecim, Duce commovente,
71
Vela dum dat Navita firmus, acer,
72
Aequora lustrans.
73
Respicit gentem30 nimium superbam,
74
Subdolam, nostrae finibus nocentem31
75
Patriae, nostris pariterque caris,
76
Barbare agendo,
77
Propugnaculis, cita quae fovere
78
Cura conatur Vigilantis acris,
79
Ne ferox caput mala gens levaret,
80
Sidera versus.
81
Vana spes est, aggrediuntur hostes32
82
Copias nostras vigiles, frementes,
83
Quod33 subegerant ne adimatur unquam,
84
Impedientes.
85
Quam videtur stultus et obstinatus
86
Qui Italos censet recusare bellum,
87
Principis fortis animo adsuetos
88
Sumere scutum!!!
89
Fatur34 iam Dux ex Veneto Palatio
90
Italos vocans ad Aram,35 potentem
91
Gloriae fontem, stimulumque magnum
92
Respiciendam,
93
Quae vocem exemplum militum tuetur,
94
Patriae, qui,36 puro animo referti,
95
Gloriam auxerunt decus atque nomen,
96
Et bona nostra.
97
Perfidam turbam revocare studens
98
Pacis almum ad semen adhuc tuendum,
99
Angitur Dux; arma capessit hostis
100
Corde nefasto.
101
Incipit bellum,37 Duce promovente,
102
Robur ardor quo superare studet
103
Vulgus aridum,38 cita sublevat quod
104
Gens periura.
105
Anglus et Gallus simul arte prava,39
106
Arma praebent40 Aethiopum catervae,41
107
Fundere ut hostes legionis42 arma
108
Fortia possint,
109
Inde Genavam43 populis coactis
110
Omnibus orbis, male moliuntur
111
Commeatibus statim impeditos,
112
Perdere nostros.
113
Itali pugnant animo parato
114
Utriusque eventi opus experiri:
115
Barbaram gentem penitus fugare,
116
Aut superari.
117
Vicimus nos: Dux popolo universo,
118
Hostibus caecis pariterque maestis,
119
Fatur44 alta ex sede animo tribuni,
120
Ore potenti:
121
Prosperum adventum Imperii vetusti
122
Nuntio vobis: timeant scelesti;
123
Mente si stulta cuperet nocere
124
Fallitur hostis.
125
Atropo,45 Clotho Lachesis, repulsa,
126
Septem in colles46 redeunt ovantes:
127
Debitum Fato Italiae iam diu ortum est
128
Imperium almum.
129
Saecla currentes47 bona, magna, fusis,
130
Collibus Parcae statuunt Potentiam,
131
Roma, dicentes, cape Juppiter quod
132
Forte paravit.
133
Fervidum2 Virum48 veneremur omnes
134
Tale qui Deo, dedit, adnuente,49
135
Firmum et immensum Imperium renatum
136
Sanguine nostro.50
137
Tuque fortis Dux, vigil educa nos:51
138
Iam52 Deus gentes dedit edocendas,
139
Patriae, Tibi, solide alliganti
140
Munera sacra.
Original Footnotes
  • 1) Ille Virgilio
  • 2) Decori latino Alla gloria dei latini.
  • 3) Mira gestorum Le meravigliose imprese.
  • 4) Motus Spinto.
  • 5) Carmine docto Con un poema epico.
  • 6) Assimulatum specie superna Raffigurato ad un Dio
  • 7) Patris di Giove
  • 8) Decore anne usa est E’ forse in possesso del dono onorifico concesso da Giove all’ Italia
  • 9) Costruisci: Pater potens (Giove) auguravit gloriam aeternam Urbi avitae (a Ròma) Dominae (signora) gentium.
  • 10) Ad Superum potentiam Nota la sinizesi in potentiam) Traduci quasi partecipi della potenza di Dio. Ricorda il Manzoni: che volle in Lui Del creator suo spirito Più vasta orma stampar.
  • 11) Extulit ha fatto sorgere.
  • 12) Costruisci: munera cultus, alimenta pacis: Traduci: La civiltà che è germe e sustrato della pace.
  • 13) Civium sed mens i sovversivi
  • 14) Bello ante acto durante la grande guerra Europea.
  • 15) Parentis Della madre Patria
  • 16) Feminae amplexae etc Visione lugubre della strage fratricida che atterrisce specialmente le donne.
  • 17) Populo labanti in soccorso del popolo che è sull’orlo dell`abisso.
  • 18) Pater arma ..... patri un padre che impugna le armi per uccidere un altro padre: Ricorda: i fratelli hanno ucciso i fratelli.
  • 19) Stella splendescens radiis supernis Benito Mussolini, che come una stella luminosa inviata dalla Provvidenza venne a diradare le tenebre in Italia, ad illuminare e riscaldare il Popolo Italiano.
  • 20) Costruisci: resonante unda Thjbridim [sic: read Thybridim] flavum more furentis: mentre Tiberino come un forsennato si agitava nelle acque del suo fiume.
  • 21) Fortium etc Ricorda la marcia su Roma.
  • 22) Virum Benito Mussolini.
  • 23) Alma iussa I suggerimenti salutari per la Patria.
  • 24) Facilique manu Non perchè l’impresa fu facile, ma perchè tale la rese il Duce col suo colpo di stato.
  • 25) Generi protervo ai testardi sovversivi.
  • 26) At, ubi etc Costruisci: At, ubi (est) lucidum Sidus populi Quirini, quod antea prompsit decus, adsuetum recreare luce barbaras gentes, parcere victis, sternere perfidos hostes cum duce ligato ad pedes potentis Caesaris, et insuper figere templis arma superbiae?
  • 27) Ruentem barcollante.
  • 28) Fluctus iniquos Le funeste discordie civili,
  • 29) Fretus alma ope Excelsi fiducioso nell’aiuto di Dio
  • 30) Gentem il popolo Etiopico.
  • 31) Nocentem si accenna agli atti di ostilità commessi dagli Etiopi contro le nostre sentinelle in Eritea [sic: read Eritrea] e nella Somalia.
  • 32) Aggrediuntur hostes Si accenna alla strage commessa dagli Etiopi ad Ualual.
  • 33) Quod (milites nostri) subegerant il territorio che i nostri soldati avevano acquistato durante la guerra in Eritrea.
  • 34) Fatur etc. La comunicazione del Duce al popolo Italiano per informarlo della dolorosa situazione politica (due ottobre 1935)
  • 35) Aram Altare della Patria.
  • 36) Qui referti etc I soldati Italiani che immolarono la loro vita per la grandezza della Patria.
  • 37) Incipit bellum L’inizio della guerra Etiopica.
  • 38) Vulgus aridum il popolo selvaggio (gli Etiopi). Costruisci quod (vulgus aridum) sublevat cita gens periura (gente spergiura) Gli Inglesi ed i Francesi nostri alleati nella guerra: Europea, i quali avrebbero dovuto sentire il dovere di dimostrarsi grati e fedeli verso l’Italia.
  • 39) Arte prava Con deplorevole contegno.
  • 40) Arma praebent Apprestano le armi.
  • 41) Catervae Orda, popolo selvaggio.
  • 42) Legionis (nostrae) Del nostro esercito.
  • 43) Inde Genavam si accenna alle sanzioni.
  • 44) Fatur si accenna al discorso del Duce pronunziato il 9 Maggio 1936.
  • 45) Atropo, Clotho Lachesis, repulsa,... sono le tre Parche di cui Cloto tesse il filo della vita degli uomini e dei secoli, Lachesi lo guida. ed Atropo lo taglia. Quì Cloto e Lachesi mettono da parte Atropo perchè il filo della vita dell’Impero Romano, dovendo durare eterno, non deve esser tagliato dalla nera Atropo.
  • 46) Septem in colles redeun tovantes [sic: read redeunt ovantes] Ritornano giubilanti sui sette colli di Roma.
  • 47) Saecla currentes.....collibus Le due sorelle (Cloto e Lachesi) filando con i loro fusi secoli felici e pieni di grandi avventmenti [sic: read avvenimenti], fissano il domicilio della Potenza sui sette colli,
  • 48) Fervidum Virum l’Uomo instancabile, cioè Benito Mussolini.
  • 49) Deo adnuente per volere di Dio.
  • 50) Sanguine nostro col sangue da noi versato.
  • 51) Vigil educa nos Veglia sopra di noi per istruirci.
  • 52) Costruisci: iam Deus dedit edocendas gentes Tibi solide alliganti munera sacra (muneribus) Patriae: Ormai Dio ha affidato, perché Tu li ammaestri, i popoli, a Te che unisci con saldi legami la religione alla Patria.
Critical Notes
  • 1) Thybridim : originally Thjbridim, corrected by FLT editors.
  • 2) Fervidum : originally Eervidum, corrected in errata sheet
ILLUSTRATION

Illustration