Les om hvordan UiO behandler personopplysninger, om dine personvernrettigheter ved UiO og om hvorfor vi bruker informasjonskapsler.

PDF EXPORT

Septimii Severi somnium - 1930

AUTHOR
Taberini, Luigi
THEMES/GENRES
Empire World War I Benito Mussolini Epic Poetry

Septimii Severi somnium is a poem in dactylic hexameters (283 in total) which Taberini submitted without success for the Certamen Hoeufftianum of 1930 (van Binnebeke 2020: 286 n. 12). In this poem Taberini voices his support for the regime’s ongoing effort to colonise Libya and put an end to the Libyan resistance movement. The main character is the Libyan-born emperor Septimius Severus (r. 193-211 CE), who in a vision of Rome’s future sees his home-town, Leptis Magna, being conquered by Mussolini’s regime. Taberini exalts the idea of Rome as beacon of civilization to portray the Fascist aggression in a positive light, especially by  drawing on the constructed opposition between “Romans” and “barbarians”. The poem is mentioned in Garavani’s commemoration of Taberini (Garavani 1934: 185). Sacré discusses the author’s use of the device of the prophecy post eventum (Sacré 2020: 230-231).
 
The first part of Septimii Severi somnium (vv. 1-90) focuses on Septimius Severus’ military campaign against the Picts, the people inhabiting Caledonia (now Scotland). It begins with a description of the fortification of Hadrian’s Wall (in modern-day Northern England), which aimed to keep the Picts out of Rome’s empire (vv. 1-35). The Picts’ attempt to climb the wall and defend their land against the Romans concludes with the capture of many of them (vv. 36-90). The widespread hostility in Fascist Italy against Great Britain was surely a factor in the author’s choice to frame Septimius’ vision within an expedition against the ancient inhabitants of that land. Barbarus and cognate words (e.g. barbaricus) recur constantly in the poem (e.g. vv. 1, 11, 15, 42, 50, 78, 92, 98, 129 162, 198, 243, 247, 249) to characterise Rome’s constructed enemies: the ancient Britons fighting against Septimius and the Libyans attacked by the Fascist regime. The idea of Rome’s civilizational superiority is thus the connector between Septimius’ expedition and Italy’s aggression of Libya.
 
The second part (vv. 91-173) begins with the dialogue between a local bard and Septimius Severus, in which the durability of the Roman empire is pondered. The bard claims that no empire is unperishable, and therefore Rome will also fall (vv. 108-112). He also predicts the rise of the British Empire (vv. 116-121). Severus reproaches him for such views and asserts the god-sanctioned stability of the Roman Empire (vv. 129-136). However, the old man’s prophetic words haunt the emperor and lead him to a pensive soliloquy in which he laments Rome’s moral decadence (vv.  145-173).
 
The last part of the poem recounts the dream that the Roman emperor had the following night (vv. 174 ff.). A godly figure appears in a dream to Septimius Severus (v. 178), who later identifies herself as the Sibyl of Cumae (v. 214). The Sibyl illustrates to the emperor the future of Rome (vv. 219-273), explaining him that the fall of the empire will not lead to the end of Rome itself. To show this she tells the emperor about the coming of Christ and the transition to Christian Rome. She then invites Septimius to look at the Christian Cross in the sky (vv. 226-229), in a way reminiscent of the legend of Constantine’s vision of the Cross before the battle against Maxentius in 312 CE. Septimius is still somewhat puzzled by the Sibyl’s revelation, unable to understand the paradox of Rome being eternal despite the doomed end of the empire (vv. 230-240). At this point the Sibyl announces the advent of Mussolini and Fascism. She tells Septimius Severus that after centuries of hardship (which include the First World War and its aftermath, vv. 259-264), a dux will rise who will reinvigorate the Fatherland, bind Church and State together, and restore ancient Rome’s domination in Libya (vv. 265-272).

The text was first published in 1933 (Taberini 1933 = A), on which this edition is based, but it was submitted already in 1930 to the Certamen Hoeufftianum from which a typoscript survives (Harlem, Noord-Hollands Archief, 64. 833, nr. 12 = B). The two differ in a number of places. Many of the manual corrections found in B been reversed in A, suggesting the corrections were not Taberini’s own. The copy of A available to the FLT-editors notes a few corrigenda in the print, which have been corrected in the main text. Variant readings and manual corrections are noted in the critical apparatus. Variances in orthography are not noted unless they present different opportunities for interpretation.


Bibliography

Latin texts

Taberini, Luigi. 1930. ‘Septimii Severi somnium’. Haarlem, Noord-Hollands Archief, 64. 833, nr. 12.

———. 1933. Septimii Severi somnium. Carme latino con traduzione italiana dell’autore. Ancona: Tipografia Dorica.

 

Secondary sources

Binnebeke, Xavier van. 2020. ‘Hoeufft’s Legacy: Neo-Latin Poetry in the Archive of the Certamen Poeticum Hoeufftianum (1923–1943)’. In Studies in the Latin Literature and Epigraphy of Italian Fascism, edited by Han Lamers, Bettina Reitz-Joosse, and Valerio Sanzotta, 245–325. Supplementa Humanistica Lovaniensia 46. Leuven: Leuven University Press.

 

Garavani, Giunio. 1935. ‘Commemorazione del Prof. Luigi Taberini’. In Atti del III congresso nazionale di Studi Romani, edited by Carlo Galassi Paluzzi, 4:185–86. Bologna: Licinio Cappelli Editore.

 

Sacré, Dirk. 2020. ‘The Certamen Hoeufftianum during the Ventennio Fascista: An Exploration (with Unpublished Poems by Vittorio Genovesi and Giuseppe Favaro)’. In Studies in the Latin Literature and Epigraphy of Italian Fascism, edited by Han Lamers, Bettina Reitz-Joosse, and Valerio Sanzotta, 199–241. Supplementa Humanistica Lovaniensia 46. Leuven: Leuven University Press.

 

Nicolò Bettegazzi

SEPTIMII SEVERI
SOMNIUM
1
Arduus exsurgit murus, quo barbara tellus
2
Ultima, silvestris, brumosis horrida campis,
3
A Romae terris seiungitur; adiacet illam
4
Oceanus vastus, septem est subiecta Trioni.
5
Incolit hanc Pictus ferus immanisque Caledon,
6
Ferre iuga indocti Romae, cui fortiter obstant.
7
Muros reficiunt,1 quos rosit tarda vetustas,
8
Fabri, altas turres et propugnacula firma.2
9
Hi calcem miscent, cumulos hic versat arenae,
10
Lentis nonnulli3 dum plaustris saxa ministrant.
11
At longe tumidus miratur Barbarus ira,4
12
Saepe furens ululat, contorquens irrita tela.
13
Septimii a muro modice absunt5 castra Severi,
14
Qui ingenio rem Romanam tutatur et armis,
15
Barbaricas Caesar gentes a finibus arcet
16
Imperii, assidue pugnans et limina claudit.
17
Iam ver egelidos referebat suave tepores,
18
Sed montes etiam et valles nix alta tegebat,
19
Concreta glacie cohibetur cursus aquarum.
20
Spissis velatus nebulis et nubibus atris,
21
Parce sol radios largitur, negligit oram
22
Tristem;6 immitis hiems abiens reditura videtur.
23
Nox fuit illunis: tunc pauci ex hostibus audent,7
24
Fossa completa, ingentem perrumpere vallum.
25
Arcessunt socios; tum tota nocte silentes
26
Consilium capiunt, simul arma animique parantur.
27
Cum nondum in caelo fulgeret Lucifer, aucti8
28
Ipsi conferti redeunt murumque propinquant.
29
Excubias caedunt, somno vinoque sepultos,9
30
Non tardavit eos agger lapidosus10 et altus;
31
Victores iam se credunt, glomerantur et audent.11
32
Illucescebat: jam nox sua sidera condit,
33
lam cantaverunt galli; tum surgit anhelus
34
Miles et arma capit, cum fabris rura propinqua
35
Ille petit laetus, sua munera quisque resumit.
36
Nocte intermissum certant renovare laborem,
37
«Caesar adest» mussant, «quem nil latet, omnia spectat
38
Ille et militibus poenas tribuitque12 coronas.»
39
Tunc aures, oculos traxit mentesque tumultus,
40
Qui subito auditur, clamor clangorque tubarum.
41
Admotis scalis, conantur scandere murum
42
Audaces hostes, densi bacchantur inanes,
43
Irati tandem accurrunt, hostesque repellunt13
44
Romani; non diffugiunt Picti, acriter instant,14
45
Sed circumventa a tergo est iam barbara turba;
46
Insistunt tamen et pugnant,15 procumbere malunt
47
Pro cara patria, quam dextras tendere inermes,
48
Est qui virtutem victis animumque ministret.
49
Ampla indutus veste senex16 vultuque verendus,
50
Promissa barba, albo promissoque capillo,
51
Non procul a pugna in saxo sedet, erigit altum
52
Ille caput, solem surgentem conspicit amens;
53
Nablia barbarice verrens tum carmina cantat,
54
Quae hortentur fortes vivos, laudentque peremptos.
55
Interea socii pugnant, haud Marte secundo,
56
Caeduntur passim, virtus Romana furorem
57
Hostilem superat: fert nunc audacia mortem.
58
Vulneribus pauci confecti aegre capiuntur
59
Ad bardum accedunt victores, nam patet illum
60
Esse senem bardum, intrepidus qui carmina cantat,
61
Illum circumeunt, rident non arma gerentem,
62
Cum nablium fragile et baculum sint tela poetae.17
63
E manibus nablium extorquent, tum18 brachia nectunt,
64
Adducunt hominem, magna comitante caterva.
65
Calones et turba fabrum servique loquaces
66
Omnes accurrunt, certantque illudere capto.
67
Sanguine perfusi, maesti tacitique trahuntur
68
Captivi: incedit bardus gravitate serena.
69
Experrectus erat Caesar dudum ante tumultum
70
Surgit, tum pariter surgunt in pectore curae.
71
Audit clamantes hominesque tubasque canentes,
72
De vita dubitat primum imperioque Severus,19
73
(Hostes diffisi pugnis domitique videntur.)
74
Insidias maior natorum struxerat illi,
75
At pater ignovit: gratus docilisque videtur,
76
Nunc iuvenis, currit confestim a patre vocatus.
77
Nuntius ecce venit tandem legatus: inanes
78
Narrat conatus hostis caedemque cruentam.
79
Convocat ipse duces Caesar, quos increpat acer.20
80
«Siccine vos vallum et fossam defenditis?» inquit.
81
Oppugnare meum murum nunc barbarus audet!»
82
Multaque praeterea, magna cum voce, Severus
83
Invecturus erat: captivos cernit euntes,
84
Quos subito adduci iubet ad se, noscere quaerens,
85
Assidet in solio21 tum maiestate verendus.
86
Illi adstant nati, genitoris maxima cura,
87
Legati, proceres legionum, omnesque tribuni.
88
Captivi veniunt, quos hasta miles acuta
89
Crudelis stimulat: Divum venerantur, adorant.
90
At miratur eos Caesar, qui novit abunde
91
Fortes, expertus belli, virtutis amicus,22
92
Ecce repugnantem, quassantem vincula firma,
93
Barbarice frustra blaterantem verba furentem,
94
Cum clamore senem magno adducuntque trahuntque.
95
Abnuit ille: caput dicit se perdere malle,
96
Quam sic ignave et stulte demittere.23 Caesar
97
Aspicit iratus. Clamat stomachata corona
98
Circumstans: demensque senex audaxque vocatur.
99
Explicat interpres, qui accitur, barbara verba.
100
At loquitur tollens clamorem bardus ad auras:
101
«Nullum mortalem ut Divum reor24 esse colendum,
102
Quamvis terrarum felix orbi imperet unus.25
103
Tu qui tot terras pulchras et sole calentes,
104
Sub ditione tenes, Caesar, cui maxima Roma
105
Servit, cur nostram patriam sterilesque remotas
106
Invadis terras? Cum sit regio insula nostra
107
Unica, tu muro partiris, eam, ut tibi subsit
108
Altera pars, pereat misere pars altera clausa?
109
At nullum imperium aeternum, vestrumque peribit,
110
Romani, quoque; nam gentes quas pellitis aegre,
111
Quas armis procul arcetis, magnoque labore,
112
In vestras venient terras, rebusque potiti,
113
Delebunt...» — «Sileas tandem nunc, barbare», clamat
114
Caesar, «te fallit livor, stultissime vatum,
115
«Imperium Romae aeternum, Urbs aeterna manebit.»
116
At bardus rabido rursus sic incipit ore:
117
«Vos nostras terras fatum dimittere coget,
118
Oceano praeerit vasto quondam insula nostra,
119
Imperio iunget terras populosque remotos.26
120
Haec mihi dictavit iam mens praesaga futuri,
121
Maiorum Manes afflant, animaeque volantes;
122
Fata patent nobis, sunt haec oracula nostra.
123
Nunc manibus iugulate piis, me caedite, quaeso,
124
Quid vivam? Nuper fratres natumque necastis.»
125
Restitit et tacuit: saevum cohibere dolorem
126
Conatur, lacrimas infelix pressit obortas.
127
Ingeminat tremulos, magno clamore cachinnos
128
Miles, clamosa quem Caesar voce cohercet,
129
Audacemque senem spectat; conversus ad illum:
130
«Insanis», inquit, «te, barbare, nostra potestas
131
Num latet,27 et nostris quam magna potentia rebus
132
Sit nescis? Romae imperium iam fata dedere,
133
Servit sol oriens et serviet ultima Thule.
134
Subiectis parcit, debellat Roma superbos.
135
Ut coecus solis radios ignorat et errat,
136
In tenebris perstas divini luminis expers,
137
Qui magnam, infelix, nequeas cognoscere Romam!»
138
Haec fatus Caesar frendens, conversus ad illos
139
Custodes, quibus est bardi iam credita cura,
140
Sic loquitur, vultu spectans meliore, monetque:
141
«Hic instar centum est Pictorum,28 solus, inermis.
142
Custodite senem delirum: vincula nostra
143
Sentiat obstrictus: nunc quam rogat ille negate
144
Mortem, quam moerens, si postea nolit, habeto»
145
Haec fatus surgit: proceres comitantur euntem.
146
Semper quae audierat memori nunc mente revolvit
147
Septimius meditans, omnes dimittit et arcet.
148
Ambulat in castris, intrat praetoria solus.
149
Ille senis clare sibi verba audire videtur,
150
Nigra illi apparent pene albo in marmore scripta.
151
«Nullum est imperium aeternum... Dii fata dedere
152
Imperium aeternum Romae..., sed dummodo virtus
153
Illi aeterna esset, nunc virtus nulla superstes.
154
Ingentem video Romam, nullosque requirens
155
Romanos, cerno, tam magno nomine dignos.
156
In quos non virtus,29 dominatur sola voluptas,
157
Nullus amor patriae, sed ventris cultus et auri.
158
Oderunt fratres, regnat discordia taetra,
159
Qua impulsus fratrem iugulavit Romulus olim,
160
Natos quippe meos, qui magnum extollere Romae
161
Imperium poterunt, discordes vivere cerno.
162
Heu frustra moneo! Num quid sperare licebit?
163
Nullum est imperium aeternum! sic Barbarus inquit
164
Iam multas cecidisse urbes scio; non mihi Romam
165
Lapsuram invictam pariter suadebitur unquam!)30
166
Disserit haec secum solus tacitusque Severus,
167
Et parce pransus cum paucis, pauca locutus,
168
Confecit meditans perpauca negotia torvus.
169
Nubibus obductus spissis sol usque latebat,
170
Oceani apparet iam se mersurus in undas.
171
Tum roseis terras radiis hominesque salutat.
172
«O Libycae patriae caelum! quandoque Severus
173
Exclamat, purum semper, semperque serenum!
174
O tellus Itala, a Phoebo sic semper amata!»
175
Composuit molli in lecto sua membra Severus
176
Defessus; sed cura illum dormire molesta
177
Non sinit, et mentem bardi praesagia terrent.
178
Tandem obdormivit: somno sunt castra sepulta,
179
Ecce repente illi Dea, cum sint lumina clausa,
180
Noctis per placidam Roma ipsa est visa quietem.
181
Ingens apparet procero corpore Diva,
182
Robore cum magno coniuncta est magna venustas;
183
Sunt nigri vegetique oculi, sunt membra decora.
184
Cassis ei caput et miro fulgore tegebat,
185
Quam tres ornabant coni cristaeque comantes,
186
Loricam induta est auro gemmisque coruscam,
187
Splendet terribilis solidae hastae cuspis acuta,
188
Quam dextra quassat, clypeum tenet illa sinistra,
189
Immensum argento caelatum, auroque micantem.
190
Interea in caelo lauro redimita volabat,
191
Laurea serta gerens manibus, Victoria laeta.
192
Agnovit Divam Caesar, miratus adorat,
193
Quam sic alatis verbis compellat anhelus:
194
«Orbis terrarum Dea, lux sola, inclita Roma,
195
Humani generis dux fida, arx, mater amata,
196
Quam laetus, Dea, te video venerorque libenter!
197
Annos sacravi teneros, extrema senectus
198
Sit tibi sacra. Tibi nonne est aeterna iuventus?
199
Nonne tuum imperium aeternum? Quod barbarus amens
200
Ira compulsus ferventi et bile negavit.»
201
Nil Dea respondet, ridet, contenta tuetur,
202
Atque animum nutans illi confirmat et addit.
203
Tum suaves audit cantus alasque strepentes,
204
Innumeros pueros dextra videt ille volantes,
205
Qui dulces hymnos recinunt et carmina laeta.
206
Vertitur: in tenues iam Diva evanuit auras.
207
In caelo interea crux magna, argentea fulsit,
208
Quam spectat, magno31 captus terrore Severus,
209
Et frustra indagans divam circumspicit ultra.
210
Sordida dum mirans scrutatur, surgit anicla,32
211
Accedit dubitans. Tacitus scrutatur33 et ambit
212
Septimius: «Quonam subito Dea se abdidit alma?»
213
Quaerit, «quae monstra et nova nunc miracula cerno?
214
Ecquis es, o mulier?» — «Paucis pandam, omnia, Caesar,
215
Est tribuenda fides mihi: sum Cumaea Sibylla.
216
Urbis ego inveni sortes retulique Superbo
217
Conscriptas regi in libris, quos emit avare.»
218
Dixit, continuo tacuit longaeva sacerdos,
219
Dein rursum orsa loqui muto attonitoque Severo:
220
«Imperium Romae aeternum, sed corpora tantum
221
Illa regit, quoniam sunt tam discordia corda
222
Possidet et terras, quum34 gentibus imperet illa.
223
Dimittet terras demum post saecula multa,
224
Et tantum in solos animos dominabitur aequa.
225
Aeterna Urbs stabit, nemo unquam diruet illam,
226
Amplificare Urbem, solum exornare licebit.
227
Nonne crucem aspicis in caelo fulgere sereno?
228
Ipsa novum imperium Romae dabit, amplius immo
229
Antiquo: Christus, quem detestaris et urges,
230
Vincet et in veniens semper dominabitur aevum.»
231
Audit Septimius moerens haec verba Sibyllae,
232
Eiulat et clamat: «Quas nugas, stulta sacerdos,
233
Effutis? Maiora fide haec miracula prodis.
234
Corruet imperium, sed Roma aeterna manebit!
235
Num domini imperitant animis, iuga corpora spernunt?35
236
Hoc non percipio, nec mens agitata quiescit,
237
Hinc stupeo et doleo: dic, quaeso, docta sacerdos,
238
Quid fiet Romae, sublato Caesare, posthac?
239
Quas ais Italiae sortes tum fata datura?
240
Et Libycae terrae et Leptis, mea patria dulcis,
241
Nonne sine imperio, sine Roma matre peribunt?
242
«Plura ex me quaeris, quae si tibi36 pandere possem,
243
Inquit anus, «non complecti tibi mente liceret.
244
Barbaricae irrumpent gentes, ut cursus aquarum,
245
Decurrens praeceps torrens a montibus altis.
246
Omnia submergent, sed virtus insita Romae
247
Excolet et demum illas molliet, una superstes.
248
In nostra Italia sibi frustra Barbarus amplum
249
Regnum componet; tria tunc ex ordine regna
250
Barbarica atroci fato concussa peribunt.
251
Non sinit Italiam discordia surgere fortem,
252
Finitimae gentes dum condunt barbara regna.
253
Francus erit Caesar noster Germanicus olim!37
254
Italiam populi ingrati discerpere matrem,
255
Certabunt, totam vastare, illaque potiti
256
Partim, vexabunt miseram asperitate superba.
257
Hostibus externis victis, pulsisque tyrannis,
258
Coniuncti poterunt Itali sibi condere regnum,
259
Et Romam amplexi matrem38 sibi nectere laeti.
260
Plurima libertas mala dein effrena parabit;
261
At fortes Itali, cum bellum exarserit ingens,
262
Quo nullum gravius fuit et truculentius unquam,
263
Antiquos hostes vincent, fratrumque catenas
264
Frangent, et terras capient urbesque negatas
265
lam sibi, sed magnum in barathrum tum paene cadentes
266
(Omnia non dicam, non explanare liceret)
267
Magnanimus, forti Romano a sanguine cretus,
268
Servabit Dux, qui caelo demissus ab alto
269
(Mirum portentum!) tunc esse videbitur orbi.
270
Longum est innumeros eius narrare labores,
271
Omnia quae peraget, Patriam quo tollat ad astra,
272
Tunc Aquila et Crux pacatae iungentur in Urbe.
273
At Libya, immensis cumulis vexata malorum,
274
Unica reddetur Romae provincia tandem,
275
Et ducis imperio multum aucta, exculta virebit.
276
Grata Italis tellus, Erythraea colonia surget,
277
Culta, metalla dabit, plantas hominesque fideles.
278
Ventosas Afras, quas alluit Indicus oras
279
Oceanus, quae paulatim cuneantur in aequor,
280
Felici tum gens Itala in dicione tenebit.39
281
Aspice nunc, Caesar». Tacuit stupefacta Sibylla,
282
Et digito monstrat. Caeli convexa tenebant
283
Innumerae ingentes aquilae, densaeque secabant
284
Aëra commotum purumque, strepentibus alis.
285
Percunctaturus tum antiqua ex vate Severus,
286
Illam non cernit; compellat nomine frustra,
287
Clamat, dum clamat frustra, expergiscitur amens.40
288
Quae vidit, sensit tum somnia vana fuisse,
289
Sed tamen usque haerent vatis praesagia menti,
290
Ante oculos perstat Dea fulgens, maxima Roma.
Anconae, a. d. VII Kal. Apriles
Anni MCMXXIX (26 marzo 1929).41
Critical Notes
  • 1) reficiunt A : restaurant B
  • 2) Fabri, altas turres et propugnacula firma. A : Nunc fabri, et opus infectum completur aperte. B Nunc is manually added.
  • 3) nonnulli A : complures B
  • 4) At longe tumidus miratur Barbarus ira, A : Iratus longe miratur Barbarus illos; B
  • 5) a muro modice absunt A : haud longe a muro sunt B
  • 6) oram / tristam A : illam / terram B
  • 7) Verses 32-40 are moved before this passage in B.
  • 8) Arcessunt socios...Lucifer, aucti A : om. B
  • 9) Ipsi conferti redeunt murumque propinquant. / Excubias caedunt, somno vinoque sepultos, A : Excubias caedunt murumque propinquant. B
  • 10) lapidosus A : lapidusus B, manually corrected.
  • 11) Victores iam se credunt, glomerantur et audent. A : Usi tum sudibus pro apta testudine magnis, / Muros dissiliunt horrendis ictibus altos / Castri, quod proprius cernunt: bacchantur inanes, B continues from line 41.
  • 12) tribuitque B : tributque A, manually corrected tribuitque.
  • 13) Audaces hostes, densi bacchantur inanes, / Irati tandem accurrunt, hostesque repellunt A : Nonnulli; sed tum accurunt hostesque repellunt. B
  • 14) istant A, manually corrected. : instant B, manually written over illegible print.
  • 15) Insistunt tamen et pugnant A : Insistunt tamen et pugnant B, manually corrected Insistunt pugnant tamen et.
  • 16) Ampla indutus veste senes A : Ampla indutus veste senes B, manually corrected Veste senes ampla indutus.
  • 17) Cum nablium fragile et baculum sint tela poetae. A : Sed nablium fragile; non tractat tela senectus. B
  • 18) tum A : et B
  • 19) Severus A : tyrannus B
  • 20) acer A : omnes B
  • 21) Assidet in solio A : In solio assidetB
  • 22) om. A : «His acri cura medeatur fortibus,» inquit, / Dignis, qui magnam noscant dein tempore Romam! B
  • 23) sic ignave et stulte demittere A : tam demisse et stulte se flectere B
  • 24) reor A : arbitror B
  • 25) Quamvis terrarum felix orbi imperet unus. A : Etsi unus toti orbi terrarum imperet ille. B
  • 26) Imperio iunget terras populosque remotos. A : Divitias et opes magnas cumulabit ubique. B
  • 27) Num latet A : Praeterit B
  • 28) instar centum est Pictorum A : instar centum est Pictorum B, manually corrected centum est instar Pictorum.
  • 29) In quos non virtus A : Non virtus dominatur in illos B, manually corrected to Non virtus in eos.
  • 30) non mihi Romam / Lapsuram invictam pariter suadebitur unquam!A : sed mihi nunquam / Lapsuram invictam Romam suadebitur apte! B
  • 31) magno A : magno B, manually corrected gelido.
  • 32) surgit anicla A : anicula surgit B
  • 33) scrutatur A : cunctatur B. cunc is manually added.
  • 34) quum A : cum B
  • 35) Num domini imperitant animis, iuga corpora spernunt? A : Estne animi imperium, corpus si liber aberret? B
  • 36) si tibi A : nec tibi B
  • 37) Francus erit Caesar noster Germanicus olim! A : om. B
  • 38) amplexi matre A, manually corrected amplexi matrem : amplexi matrem B
  • 39) Grata Italis...dictione tenebit. A : om. B
  • 40) dum clamat frustra, expergiscitur amens. A : dum clamat, frustra expergiscitur amens. B
  • 41) Anconae, a. d. VII Kal. Apriles / Anni MCMXXIX (26 marzo 1929). A : Usus est magister vitae. added manually in B.