Dux - 1934

Michele Ginotta’s most political poem, Dux, composed in Sapphic stanzas, might have been intended for the poetry competition organised by the Fascist Teachers’ Federation under the same name, won by Luigi Illuminati with a triptych also titled Dux (D’Andrea 2023). Ginotta also submitted his composition to the Certamen Poeticum Hoeufftianum in 1930, though it did not win praise (Ginotta 1930; van Binnebeke 2020: 227n110). One of the jury members, Carl Wilhelm Vollgraff, Professor of Ancient Greek at the University of Utrecht, noted in the margin that the poem was ‘not too bad but not worth printing’ (in Dutch: ‘niet slecht maar toch niet de moeite waard om te drukken’). With verses 37–40, he commented: ‘exaggeration’ (‘overdrijving’), and with the final stanza: ‘Gross exaggeration’ (‘schromelijke overdrijving’).

In 1934, Ginotta republished the poem, with very few changes (Ginotta 1934: 2–4). The collection in which it appears mainly consists of Latin translations of poems and extracts by renowned Italian writers, including Ludovico Ariosto, Torquato Tasso, Pietro Metastasio, Luigi Clasio, and Giosuè Carducci, along with some original poems and riddles. It was reviewed in Il mondo classico the following year by an anonymous reviewer praising the collection and its ‘inspired Sapphic ode in honour of the Duce’ (Anonymous 1935: 237).

The text presented is based on Ginotta (1934: 2–4) but also considers the earlier version he submitted to the Certamen Poeticum Hoeufftianum in 1930 (= H).

Bibliography

Latin texts

Ginotta, Michele. 1930. ‘DUX’. Typoscript. Haarlem, Noord-Hollands Archief, 64. 833, nr. 34.

———. 1934. Poesis specimina. Turin: Chiantore.

Secondary sources

Anonymous. 1935. ‘Cenni bibliografici e notizie varie’. Il mondo classico 5 (5): 232–47.

Binnebeke, Xavier van. 2020. ‘Hoeufft’s Legacy: Neo-Latin Poetry in the Archive of the Certamen Poeticum Hoeufftianum (1923-1943)’. In: Studies in the Latin Literature and Epigraphy of Italian Fascism, edited by Han Lamers, Bettina Reitz-Joosse, and Valerio Sanzotta, 245–325. Supplementa Humanistica Lovaniensia 46. Leuven: Leuven University Press.

D’Andrea, Paola. 2024. ‘Echoes of the Vates Reverberating: A New Reading of Luigi Illuminati’s Dux in the Context of the Eponymous Poetic Competition (1929–1930)’. In: Acta Conventus Neo-Latini Lovaniensis: Proceedings of the Eighteenth International Congress of Neo-Latin Studies (Leuven 2022), edited by Florian Schaffenrath and Dirk Sacré, 283–95. Leiden: Brill.

INTRODUCTION
The following text is taken from Michele Ginotta, Poesis specimina (Torino: Chiantore, 1934), pp. 2-4.
1
Qui vagum certis regit orbem habenis
2
Alpium canam tibi duxit arcem,
3
Cinxit Idem te pelago sonante,
4
Itala Tellus.
5
Gentibus leges domitis dedisti
6
Mitibus parcens, perimens superbas;
7
Imperi fines marium per oras
8
Firma stitisti.
9
Saecla bis septem resides per annos
10
Heu! mali quanta strue te obruerunt;
11
Fulserat quod jam diadema gemmis
12
Condidit umbra.
13
Barbari praedae cupidi per Alpes,
14
Tenve tutamen refugis catervis,
15
Provolant, instant laribus focisque;
16
Roma fatiscit.
17
Dedecus quod non tulimus Quirites,
18
Romuli proles, sine jure nomen?
19
Fluxit et tellus populata multo
20
Sanguine fratrum,
21
Donec insignis pietate et armis,
22
Consili compos validusque dextra
23
Fecit ex multis patriam Sabaudus
24
Gentibus unam.
25
Tempus at laevi subit inde fati,
26
Funebres instant Stygiae sorores,
27
Fumida ex Aetna Vesulum ad coruscum1
28
Omnia miscent.
29
Heu! novatores trepidum dolosis
30
Artibus turbant populum minaces;
31
Urget et saevis stimulis egestas
32
Pectora caeca.
33
Martyres frustra Patriae per arces
34
Strage discerpti mutilique fratres,
35
Saucii heroes reducesque fortes
36
Ultima passi
37
Culmine ex alto ruit alma Roma.
38
Ecce adest DUX, quo melius nihil jam
39
Conditor rerum neque majus unquam
40
Misit in orbem.
41
Indiges Romae, Geminus revixit,
42
Fata Romanos nec agunt acerba,
43
Nec Remi sanguis nece nos cruentat,
44
Romule plaude!
45
Dic Camillo signa referre prisca,
46
Quae fugam Brenni stupuere turpem;
47
Scipioni dic retinere Romam
48
Africa rura.
49
Quas et Aegaei quatit unda ponti
50
Insulas leges moderantur Urbis,
51
Et merum mutat Rhodiasque merces
52
Itala pinus.
53
Dic et Augusto superas in auras
54
Ejus haeredem similem exiisse,
55
Quem2 Elysi stirpi comitem nepotum
56
Non Maro dixit.
57
Quem Pater Dantes cecinit Propheta
58
En lupae venit canis ultor acris;
59
Pellicem DUX cum tumido gigante
60
Morte necavit.
61
Urbis in coelo duo lucida astra
62
Emicant fausto geminaque luce
63
Vestiunt colles, columen perennis
64
Juge salutis.
65
Jam redit Virgo, nova jamque coelo
66
Devolat proles celerans triumphos,
67
Imperi laudes veterumque facta
68
Aemulatura.
69
Jam DUCIS jussu refluunt paludes,
70
Frugibus flavis onerantur arva,
71
Arbores montis juga celsa opacant
72
Imaque vallis.
73
Daedali solis jubar alae obumbrant,
74
Mille munitae mare arant carinae,
75
Pectora heroum Patriae redempta
76
Limina claudunt.
77
Mente concordes properant ad unam
78
Itali metam; volucres cohortes
79
Fascium DUCTOR stimulat manentque
80
Praemia laudis.
81
Serus in coelum redeas precamur,
82
O micans Sol, sola Salus, spei Fons,
83
Te DUCEM cives venerentur omnes
84
Urbis et orbis.
Critical Notes